Boekrecensie: Grijze zielen door Mady Maeriën
Auteur: Philippe Claudel
Uitgeverij: De bezige bij, 2016
Pagina’s:256
In december 1917 wordt het tienjarig meisje Belle du Jour, gewurgd gevonden aan de oever in een klein Frans dorpje. De destijds dienstdoende politieagent die deze moord mee onderzocht -De Zaak – vertelt jaren later het verhaal.
Tegelijkertijd is WO1 bezig: de soldaten die actief ‘moeten’ meedoen en de mensen die de oorlog niet willen zien.
Het thema van ‘grijze zielen’ draait om ‘maskers’. Welke maskers zetten we onszelf op om iets te verbergen of om iets te verdringen? Daarnaast zijn ‘moord’ en ‘zelfmoord’, ook verbaal, een rode draad in ‘grijze zielen’. Een derde thema is ‘oorlog’. Dat het verhaal tijdens WO1 afspeelt, is ook geen toeval omdat er ook andere oorlogen op andere niveaus worden doorleefd.
Claudel heeft het verhaal goed en duidelijk opgebouwd, hoewel er veel verspringingen in tijd zijn en niet alles altijd in chronologische volgorde is verteld. Naarmate het boek vordert, wordt duidelijk dat er eerst verduidelijkingen nodig zijn alvorens het verhaal verder te vertellen. Alles komt op zijn plaats terecht. Philippe Claudel heeft het meesterschap om een verhaal te brengen zodanig dat je als lezer jezelf heel veel vragen gaat stellen over moraalkwesties. Er zijn ook mooie omwentelingen zoals het huisje van Joséphine waarvan je verwacht dat ze in een krot zou wonen. Onthullingen worden ook subtiel en op humoristische wijze omschreven. Zoals op pag. 47 dat er gesuggereerd wordt dat de meid van de burgemeester een kindje van hem gebaard heeft.
De personages zijn diepgaand uitgewerkt en Claudel is er tevens in geslaagd om een gezond evenwicht te scheppen in de eigenheden van zijn personages. Ieder personage heeft ook zijn contragewicht. Ook zijn de houdingen en denkwijzen van de personages zijn herkenbaar (in de maatschappij). Soms nopen ze om jezelf de vraag te stellen ‘hou zou ik reageren?’ Bijvoorbeeld de burgemeester of de procureur, hoe zij het lijkje behandelen. Beroepsmatig komen zij veel in contact met lijken.
Hetgeen in dit boek opvalt is dat Claudel redelijk veel verkleinwoordjes gebruikt die geen liefdevolle uitwerking hebben. Bijvoorbeeld ‘onderwijzeresje’ (pag. 67) waarbij het gevoel bekruipt dat een onderwijzeres ondergewaardeerd wordt.
‘Grijze Zielen’ roept verschillende emoties op: walging, verdriet, liefde, begrip, haat, verwondering, … , hetgeen het boek aangenaam maakt om te lezen.
Favoriete citaten:
-Pag. 32: Omschrijving van het arbeidersmilieu: ‘…met z’n vieren in een bed slaapt, altijd wijn drinkt, om de tien woorden vloekt, zich voortplant als beesten, …’
-pag. 97-98: ‘Het is in wezen een kwestie van smerigheid.’
-pag. 194: ‘ Ze heeft geen kwaad gekend, ze is vertrokken zonder het kwaad te kennen terwijl het ons allemaal zo lelijk heeft gemaakt.’
Mady Maerien 7 aug 2019