Auteur: Mady Maerien

In 2022 verscheen de novelle ‘De postbezorgster van Parijs’ van de Amerikaanse schrijfster Meg Waite Clayton. Het is een historische roman die deels gebaseerd is op ware gebeurtenissen. Karin de Haas vertaalde dit oorspronkelijk Engelstalige werk. Meg Waite Clayton is geen onbekende in de literatuurwereld. Ze debuteerde in 2003 met ‘The language of light’, meteen een finalist in de tweejaarlijkse PEN/Bellwether Prize for Socially Engaged fiction (Amerikaanse prijs voor niet eerder gepubliceerd fictiewerk over sociale rechtvaardigheid). Deze titel is niet in het Nederlands vertaald. ‘De laatste trein naar vrijheid’ (of ook ‘De laatste trein naar Londen’) verscheen in 2020.  

Nanée Gold, een Amerikaanse pilote, vliegt in januari 1938 naar haar geliefde en door de nazi’s ingenomen Parijs. Haar doel is om in het verzet te gaan. Omdat een vrouw niet zo opvalt, fungeert ze als postbezorgster. Eerst in Parijs, dan in Marseille. Maar daar stopt haar verzetswerk niet. Onder leiding van Varian Fry, een Amerikaanse journalist, helpt ze door de nazi’s uitgespuwde surrealistische kunstenaars en intellectuelen vluchten naar het buitenland en biedt ze ook financiële steun aan het verzet. Zo huurt ze Villa Air Bel in Marseille dat de thuisbasis is van Varian Fry, de American Emergency Rescue Committee en de vluchtelingen.

De titel klinkt weerzinwekkend mooi. Parijs, metropool van Europa waar alles kan en dat alles heeft. De verwachtingen lagen hoog. Wat speelde zich in de krochten van deze stad af? Wat was de inhoud van berichten en aan wie werden ze bezorgd? Deze vragen worden helaas niet beantwoord in het boek. Een enkele keer word ‘postbezorging’ vermeld en dat vind meestal plaats in Marseille. Het meeste deel van de tijd is Nanée echter bezig met het helpen vluchten van mensen naar het buitenland. Los van de teleurstellende titel, staat de inhoud die toch bevredigend is.

Het verhaal is ingedeeld in vijf delen die telkens beginnen met een waargebeurde getuigenis. Verder is het geschreven in dagboekstijl, met vermelding van het jaartal, dag, datum en de plaats. Deze korte hoofdstukken lezen makkelijk. Op deze manier zijn de gebeurtenissen ook eenvoudig te volgen. Vooral waar ze zich voordoen. Het is geen uitzondering dat er op een dag drie tot vier plaatsen in het vizier komen. In een doorlopende tekst zou het ingewikkeld zijn. Soms is deze indeling toch ook wat overdreven. Zo wordt bijvoorbeeld op 1 december 1940 verteld over de Villa Bel Air. Hoewel het verhaal aaneensluitend is in tijd en dit verspreid over slechts acht pagina’s, begint maar liefst drie keer een ander hoofdstuk.

Heel sterk is de manier waarop de vertalingen geïmplementeerd zijn. Ze zijn in volzinnen geschreven en daarom is het boek aangenaam om te lezen. De lezer wordt niet geacht meertalig te zijn, maar wordt netjes behandeld als Nederlandstalige. Ook de verklaring van een woord is subliem aangebracht. Bijvoorbeeld op pag. 209: ‘Hij voelde zich ook goed over de brûlage, het branden van het negatief.’ Prachtig voorbeeld!

Over het taalgebruik is er niets dan lof. Er zijn mooie originele woorden in het leven geroepen zoals ‘droomboomstam’ maar ook prachtige metaforen die de proza een poëtische tint geven.

Qua spanningsbogen laat Meg Waite Clayton soms wat steken vallen. Hier en daar zijn verrassende wendingen. Maar soms geeft de schrijfster zoveel details en wordt de spanning gewurgd door de langdradigheid. Of een scenario wordt op deze manier onverwezenlijkbaar en echt van de pot gerukt. Zo beschrijft de auteur tot in detail wat Nanée allemaal doet – en dat zijn heel veel acties – terwijl de politie, ogenschijnlijk rustig en vol vertrouwen, aan de voordeur op haar staat te wachten. Dit in oorlogstijd,… ? Deze schrijfstijl doet op momenten ook plakkerig en zweverig aan terwijl het de bedoeling is dat er een hartverscheurende keuze moet gemaakt worden. Naar het einde toe verbeteren de spanningsmomenten aanzienlijk.

Ook onnodige herhalingen doen soms de oogbollen naar boven rollen. Twee of drie zinnen die met dezelfde woorden beginnen. Of een constante herinnering dat Joey aan Pemmy vastgespeld zit.

De meeste personages die meespelen in ‘De postbezorgster van Parijs’, bestaan echt. Enkelen zijn verzonnen maar dat is niet te merken. In het nawoord van de auteur staat meer uitleg over de personages en de gebeurtenissen. Het best is dat deze toelichting ook helemaal op het laatst gelezen wordt.

Uiteraard staat het thema Wereldoorlog 2 centraal. In een oorlog zijn er altijd subthema’s zoals geloofsvragen (Joods-Christen), vertrouwen, wantrouwen, liefde, haat, hoop, angst, … . De hond Dagobert en het kind Luki spelen ogenschijnlijk een bijrol. Maar de manier waarop ze hun rol spelen, biedt een groot en belangrijk tegengewicht in de gruwelen. Kinderen en dieren waar zorg voor gedragen wordt, houden zich onverklaarbaar sterk en hebben nog die onschuld en de onwetendheid.

Een citaat dat de lading van dit boek dekt: ‘… bedenkend dat niets betekenis had tot je het betekenis toekende’.

Dit boek zou moeten gelezen worden zonder de huidige titel. Inhoudelijk en ook historisch gezien is dit een aangrijpend en informatief boek. Goed geschreven, soms wat langdradig en te melig in een aangename dagboekvorm gegoten.

Volg mij ook op www.hebban.nl/!/madymaerien : wat ben ik aan het lezen? Wat wil ik lezen? wat heb ik gelezen? En boekrecensies.

Uitgeverij: HarperCollins

Pagina’s: 398

Mijn waardering * * * (goed)

Khaled Hosseini was voor mij een nog ongelezen maar niet onbekende auteur. Maar ook Afghanistan is een land dat ik wel bij naam ken, maar verder reikt de kennis niet.

‘De vliegeraar’ is het eerste werk dat ik lees van Hosseini. Tevens is het ook de debuutroman van de auteur.

Reeds vanaf het begin wordt je als lezer in het verhaal gezogen. Hosseini’s schrijfstijl is melodieus en beeldend mede door prachtige metaforen. Hij kan gedetailleerd beschrijven zonder een overdaad aan onnuttige informatie. Het aantal personages is in het begin veel. Maar met een notitieblok en pen naast het boek zodat je een ‘stamboom’ kan maken, valt alles nogal mee. Hoewel de personages en situaties groeien tijdens het verhaal, is Hosseini erin geslaagd om de lezer hiervan vrijwel onmiddellijk een duidelijk beeld te laten vormen.

Ook de levensstijl, cultuur en de sociale verhoudingen worden goed beschreven. Hosseini zelf velt geen oordeel en is ook niet belerend in ‘de vliegeraar’. Ook de verteller, Amir – de zoon van een rijke man – is geen beoordeler, maar houdt zijn rol als verteller goed aan.

Qua inhoud kan ‘de vliegeraar’ tellen. Er worden allerlei thema’s behandeld zoals vriendschap, haat, bedrog, onvoorwaardelijke trouw, oorlog, schuldgevoel, verkrachting, politiek, … . Zware thema’s die Hosseini op een zachte -of minstens een verteerbare – manier aanbrengt, maar toch allerlei emoties bij de lezer opwekt.  Op momenten een meeslepend en aangrijpend boek dat blijdschap maar ook verdriet en medelijden opwekt.

De andere kant van de medaille is dat door deze emotionele rollercoaster het boek vrij traag leest. Dit is geen roman om snel even door te bladeren. Op een bepaald moment is het zo beladen, dat je erover nadenkt om het boek niet uit te lezen. Zoals bijvoorbeeld de gedetailleerde – choquerende – beschrijving van een gevecht. Maar het boek niet uitlezen… daarvoor is het te mooi.

Ook wendingen in het verhaal zijn er voldoende en niet altijd te voorspellen. Ze zijn eerder onverwacht maar wel soepel.

‘De vliegeraar’ speelt zich af in Afghanistan en in Amerika en ook nog eens in verschillende tijdzones. Hosseini gebruikt ook flashbacks waar ik fan van ben. Deze zijn soms moeilijk te onderscheiden omdat het gehele verhaal geschreven is in verleden tijd. Maar de auteur maakt het op een subtiele manier kenbaar.

Het personage dat het meest verrassend is, is Baba, de vader van verteller Amir.

Een citaat dat de gehele inhoud dekt: ‘…ik hem optilde uit de zekerheid van de chaos en het vallen in de chaos van de onzekerheid’. pag 331.

Conclusie:

‘De vliegeraar’ is een roman waarin een breed aantal zware en minder zware thema’s behandeld worden. Het geeft een inzicht in de Afghaanse cultuur en politiek en de moeilijkheden maar ook de mooie dingen. Prachtige beeldende taal die de lezer emotioneel meesleept in een uitzonderlijk verhaal.

Samenvatting van het verhaal:

Amir en Hassan zijn twee hechte vrienden uit een verschillende klasse. De vader van Amir – Baba – is een rijke zakenman. Hassan is de zoon van Ali, een huisbediende van Baba. Door omstandigheden moeten Baba en Amir vluchten en verhuizen naar Amerika. Amir kan Hassan niet vergeten. Een verhaal over deze uitzonderlijke vriendschap, maar ook over thema’s zoals verraad, politiek, de Afghaanse cultuur, … .

De oorspronkelijke titel was ‘De vliegeraar van Kabul’. Dit boek is verfilmd (2008).

De auteur:

Khaled Hosseini is een Afghaans-Amerikaanse schrijver die ook arts is. Voor de inmenging van de Sovjet Unie, kent Hosseini Afghanistan als vreedzaam. Hijzelf heeft ook ervaring met de etnische Hazara bevolking. Deze ervaringen en herinneringen hebben Khaled geïnspireerd tot het schrijven van ‘De vliegeraar’.

Uitgeverij: De bezige bij, 1ste druk 2003

Pagina’s: 350

Mijn waardering *  * * * (goed)

Je kan me ook volgen www.hebban.nl/!/madymaerien

Mady Maeriën

11/07/24

Analyse

In ’Patrimonium’ beschrijft Philip Roth de laatste levensjaren van en met zijn vader.

Herman Roth, de vader van Philip, is een zesentachtigjarige gepensioneerde verzekeringsagent. De relatie tussen vader en zoon is altijd moeilijk geweest. De vader is gelovigJoods en is bovendien een man van ‘mijn wil is wet’. Philip is het daar niet altijd eens mee geweest. Wanneer een hersentumor bij de onverwoestbare Herman gevonden wordt, staat Philip zijn vader bij tot aan zijn levenseinde. De auteur wordt geconfronteerd met herinneringen en dilemma’s, maar wordt ook met zichzelf geconfronteerd.

Interpretatie

Hoe hard menselijke aftakeling en sterfelijkheid ook is – leven/overleven -, Philip Roth kan dit proces als geen ander beschrijven: realistisch, gedetailleerd, confronterend maar ook liefdevol en teder. Ook in zijn roman ‘Alleman’ bewijst hij dit. Op tijd en stond voegt hij daar gepaste humor aan toe om het geheel leesbaar, maar vooral verteerbaar te maken voor de lezer. Bijvoorbeeld de anekdote over de overval op zijn vader door een gewapende jongen en de eigenzinnige aanpak van Herman Roth om deze situatie te ontwapenen.

In ‘Patrimonium’ wordt Roth ook met zichzelf geconfronteerd. Het is moedig om zichzelf in vraag te stellen. Het getuigt van relativeringszin om het leven en de dood in vraag te stellen. En om meningen, visies en principes bij te stellen.

Een ander thema dat Philip Roth aanhaalt is vergeving. Ouders maken fouten, net zoals Herman, misschien onbewust of met de beste bedoelingen. Kinderen ervaren dit anders. Vergeving vergt moed, maar is nodig om met jezelf verder te kunnen leven. Om inzicht te krijgen in het patrimonium, vaderlijk erfdeel.

Philip Roth heeft geen dure woorden nodig om een goede roman te schrijven. Hij is ook een man die gevoelige thema’s met de juiste woorden kan benoemen zonder dat het vulgair of hard overkomt.

Een citaat dat de gehele inhoud dekt pag 201:

‘Dat is zo’n beetje het enige dat er voor de dood te zeggen valt – de rotzakken gaan er ook aan’

Conclusie

‘Patrimonium’ is een roman waarin zware thema’s behandeld worden. Maar door de gepaste humor en vooral de uitstekende schrijverskwaliteiten van Roth is dit paradoxaal genoeg, verteerbare en aangename literatuur. Het einde is pakkend.

Over de auteur

Philip Roth is geboren in 1933 als kind van de tweede generatie Joodse Amerikanen. Nadat hij zijn master Engelse literatuur behaalde, doceerde hij nog literatuurwetenschappen. Vanaf 1992 schreef hij voltijds. Roth is twee keer kort gehuwd en was kinderloos. Hij overleed in 2018 op 85-jarige leeftijd.

Uitgeverij: Meulenhoff Quarto 1991 1ste druk/ 1996 4 de druk

Pagina’s: 235

Mijn waardering *  * * * *

Je kan me ook volgen op www.hebban.nl

Auteur: Ward Ruyslinck

Ward Ruyslinck, een Vlaamse Antwerpse klassieker! ‘Wierook en tranen’ behoorde destijds tot verplicht leesvoer in de lessen literatuurgeschiedenis. Ruyslinck heeft deze eer wel verdiend.

Een man die veel meegemaakt heeft. In zijn tienerjaren de verschrikkingen van de tweede wereldoorlog, in 1948 zat hij als 21-jarige aan het sterfbed van zijn oudere broer waar Ruyslinck ook vijf gedichten schreef tijdens dit sterproces.

‘De madonna met de buil’ is een verhalenbundel van 6 verhalen die allen als thema ‘de dood’ hebben. Zijn verhalen hebben iets verontrustend maar tegelijk ook iets kalmerend. Ook het geloof speelt een belangrijke rol in zijn schrijven.

De beschrijvingen van Ward Ruyslinck zijn creatief en authentiek. Geen clichématige of oppervlakkige beschrijvingen. Zo beschrijft hij op pag. 31 twee gezusters: ‘… de gezusters Serafini met hun scherpe aasgier gezichten, die ervoor bekend waren dat ze alleen op lijkgeuren afgingen’. Een niet alledaagse, rake, allesomvattende beschrijving die de verbeelding van de lezer doet werken.

Hoewel Ruyslinck ook novellen en romans geschreven heeft als aanklacht tegen de vernietigende oorlog (Wierook en Tranen, De ontaarde slapers) heeft, is er toch ook de invloed van het surrealisme te bespeuren in zijn werken. Voornamelijk in dit boek.

De serieuze onderwerpen zoals ‘de dood’ en ‘religie’ worden in een setting geplaatst die me doen denken aan schilderijen van Magritte. Zoals het verhaal ‘De stemmer’ of ‘De slakken’ die aangenaam, mysterieus en verrassend uit de hoek komen. Ook de plotten van deze verhalen moeten absoluut niet inboeten aan kwaliteit.

De twee laatste verhalen in deze bundel ‘De overspelige in het koningsgraf’ en ‘De pogrom’ zijn niet zo mijn ding. In tegenstelling tot de andere verhalen , staan de onderwerpen in deze twee verhalen iets verder van de realiteit.

De schrijfstijl van Ward doet stroefjes aan, maar dat ligt eerder aan ‘de tijd’. De eerste druk van deze bundel is verschenen in 1959, de zevende druk in 1973. De klassiekers uit die vervlogen tijden hanteren een fijnere, authentiekere schrijfstijl dan de hedendaagse schrijvers. En natuurlijk is de setting ook anders.

Een heel fijne bundel om te lezen! Maar wat had je anders verwacht van een Ruyslinck?

Uitgeverij: Paris-Manteau  1973

Pagina’s: 141

Mijn waardering *  * * *

Auteur: Yann Martel

De meesten kennen ‘Het leven van Pi’, de verfilmde roman van de Spaanse auteur Yann Martel. Met dit verhaal is Martel wereldberoemd geworden en waarvoor hij de Man Booker Prize won in 2002.

Zijn debuut echter is niet deze roman, maar wel ‘de geschiedenis van de Roccamatio’s uit Helsinki’. Deze titel is een kortverhaal, maar is ook de titel van zijn verhalenbundel dat vier verhalen bevat.

In ‘de geschiedenis van de Roccamatio’s uit Helsinki’ beschrijft hij hoe zijn vriend de dood traag maar zeker tegemoet gaat. Het relaas is pakkend, sommige passages schrijnend. Er worden verschillende strijden gestreden tegen de machteloosheid van de vergankelijkheid maar die altijd vol moed  en hoopvol gebeuren.

‘De dag van het soldaat Donald J. Rankin-strijkconcert met één dissonante viool van de Amerikaanse componist John Morton’ en ‘De spiegelmachine’ zijn andere twee verhalen die qua stijl meer naar ‘Het leven van Pi’ neigen. Mysterieuze componenten die waar zouden kunnen zijn. Martel vertelt niet – net zoals in zijn wereldberoemde roman – of dit fictie is of niet. Hij laat veel open voor de lezer.

Qua vorm is ‘De spiegelmachine’ iets afwijkend. In het begin is dit raar, maar al heel snel heb je de opzet van deze vorm door en krijgt het ook betekenis.

‘Sterfwijzen’ is geen echt verhaal, maar daarin grijpt Yann Martel de kans om op verschillende manier een overlijden te beschrijven. In dit geval is dat een brief aan een moeder over het overlijden van haar zoon. Het is altijd dezelfde brief maar steeds is er iets gewijzigd. Een heel aparte benadering , maar het werd op het laatst een beetje vervelend ook omdat elke brief hetzelfde begon.

Het thema van deze verhalenbundel is ‘de dood’. Luguber en het lijkt onaangenaam. Maar Yann Martel kan de dood heel sereen beschrijven en in gepaste settings plaatsen. Uitmuntend is daarom het verhaal ‘de geschiedenis van de Roccamatio’s uit Helsinki’.

Belangrijk is ook om te vermelden dat ik de 2^de herziene druk gelezen heb waar deze recensie trouwens van toepassing op is. Er zijn zaken aangepast en er is ook een nieuw voorwoord van de schrijver. De eerste druk (originele) dateert van 1994 (Uitgeverij Meulenhoff)

In vergelijking met ‘Het leven van Pi’, is dit boek eerder teleurstellend. Maar wetende dat dit decennia voor zijn sublieme roman geschreven is en de ‘vergelijking met’ achterwege laten, is het niet slecht.

Er zijn twee zinnen die me beroerd hebben:

p. 15 ‘… maar de dood liet zich niet begrijpen’

p. 184: ‘Ik weiger de gevangenschap van het bezit.’

Uitgeverij: Prometeus 2005

Pagina’s: 190

Mijn waardering *  * *

Uitgeverij Luitingh-Sijthoff en Hebban, hartelijk dank voor dit mooie boek in ruil voor een recensie! Ik ben er erg blij mee. Dus… recensie.:)

Deze roman speelt zich af in twee tijdsperioden : 1921 en exact een eeuw later in 2021.
In 1921 slaat Opaline op de vlucht voor een gedwongen huwelijk. Ze komt uiteindelijk in Dublin terecht waar ze een boekwinkel begint. De weg die ze aflegt, schrijft haar verhaal.
In 2021 verlaat Martha haar gewelddadige man Shane. Ze begint als inwonend huishoudster bij de nogal bazige Madame Bowden. Zo ontmoet ze Henry. Hij is op zoek naar een manuscript dat verborgen ligt in een boekwinkel die van de aardbodem lijkt verdwenen te zijn.

Opaline, Martha en Henry vertellen elk het verhaal vanuit hun perspectief met een vaste beurtrol in korte ‘hoofdstukjes’. De verhaallijnen vloeien in elkaar, wat erg fijn en vlotjes leest. Ook telkens de overbrugging van een eeuw gaat heel soepel.

De personages zijn goed uitgewerkt en passen ook bij elkaar en in het verhaal.

Woods schrijfstijl is vlot, zacht en wiegend. Ze hanteert niet de harde, directe beschrijvende stijl, maar aquarelleert met de zachte pen(seel). Zo krijgt de lezer de kans om een eigen fantasierijk beeld te vormen. Net door afwezigheid van gedetailleerde beschrijvingen en geen overstelping van moderne technologie zoals smartphones in het verhaal te betrekken , krijg je de indruk dat 2021 zich afspeelt in een veel eerdere periode. Dat maakt het magisch, sprookjesachtig, surrealistisch zonder zweverigheid maar ook realistisch. Met een vleug humor.

In een boek over boeken is het altijd fijn om andere titels tegen te komen. Bijvoorbeeld Virginia Woolf, Sally Rooney, Disraëli, … . Weer andere boeken zijn fictie. De auteur heeft wel wat kaas gegeten van literatuur en dat blijkt ook uit haar schrijfstijl.

Naast de hoofdthema’s liefde, geloof en hoop, vat Evie ook zwaardere onderwerpen bij de horens zoals huiselijk geweld en alcoholisme. Ook de opwarming van de aarde komt aan zet. Dit werkt eerder storend omdat er via alle media al over gesproken wordt en het een losstaande zin zonder vervolg of verhaal is.

Een ander hekel puntje is het gebrek van vertalingen. Voorbeelden: op pagina 130 wordt ‘Belle books’ verderop vertaald in een dialoog. Heel slim trouwens deze manier! Maar op pagina 228 ‘Juste en face’ wordt er niet vertaald.

Het einde is een beetje flauw. of zweverig. Dat had iets meer gepeperd mogen zijn.

Een zin die me vrolijk stemt: ‘Ze zagen eruit als twee demente kogelvissen’ (pag. 199)
Een zin die me beroert: ‘Rouw reist altijd met ons mee.’
Een mooi woordje: ‘Fronsrimpels’.

Conclusie: Een heel aangenaam boek om te lezen met toch verrassende wendingen. Voor wie van sprookjes, magie en humor houdt in een realistische wereld, is dit een aanrader.

Auteur: Evie Woods (Evie Gaughan)

Uitgeverij: Luiting-Slijthoff

Eerste druk: ENG versie 2023 NED versie: 2024

Aantal pag. 397

Je kan me ook volgen op www.hebban.nl/!/madymaerien . Welke boeken ik aan het lezen ben, wil lezen, lijstjes enzo….

Auteur: Lisette Lewin 1991 Aantal pag. 426 Uitgeverij Nijgh en Van Ditmar

In het kort

Greetje van der Plas is 17 jaar wanneer WO2 doorbreekt. Ze is Christelijk opgevoed en woont samen met haar ouders in het kleine dorpje Katwijk.

Greetje wordt op straat geroepen door een 50- jarige Duitse officier die haar uitnodigt om met hem mee uit te gaan die avond. Op een seconde tijd beslist ze om dit te doen.

Wanneer de oorlog voorbij is, gaat ze studeren en heeft ze nog enkele vriendjes. Maar haar Duitse officier kan ze niet uit haar hoofd zetten. Evenmin haar andere vriendjes.

Greetje blikt in 1953 terug op haar leven en welke invloed ze heeft gehad in anderen in hun levens.

Het boek is gebaseerd op een rechtbankverslag over een Franse minnares van een Duitse officier. Het begint en eindigt ook met een krantenartikel.

“Boekrecensie: Een hart van prikkeldraad” verder lezen

We zijn weer volop aan het lezen. Dit keer een Russische roman van Gajto Gazdanov. Een Russische schrijver die op zijn amper 20 jaar gevlucht is naar Parijs ten tijde van de oorlog. Hij is lang onderkend geweest, maar dankzij Laszlo Dienes, een Amerikaanse slavist, is Gazdanov niet in de vergeetput geraakt. In 2009 is er een volledige uitgave verschenen in 5 delen van 9 romans en 50 verhalen ten hande van Gajto Gazdanov.

Een boek dat arm is aan oppervlakkige handelingen, maar heel rijk aan gedetailleerde beschrijvingen van de menselijke kijk van binnenuit -het emotionele, het mentale – op gebeurtenissen en humane interacties. Geschreven dus in de typisch Russische stijl, maar toch bijgeschaafd naar de Europese of Westerse literaire normen of gewoonten.

Er nemen een beperkt aantal personages deel aan het verhaal. Dit maakt het vlot leesbaar, wat in deze context erg belangrijk is. Enerzijds zijn Russische namen – voor mensen die niet bedreven zijn in de Russische taal – soms toch erg verwarrend. Anderzijds zijn zinnen met een lengte van 9 tot 15 regels (pag. 79-80) niet uitzonderlijk.

Enkele hoofdpersonages en daarnaast ook figuren die een bijrol vertolken,  zijn flink uitgediept: zowel fysiek, mentaal als emotioneel. Jelena in het bijzonder. Maar ook Vosnesenski en het hoofdpersonage zelf.

Een korte samenvatting van ‘Het fantoom van Alexander Wolf’: onderwerpen zoals liefde, oorlog, politiek, het leven, geluk en gelukkig zijn, illusies en leven met veronderstellingen komen allemaal aan bod. Gazdanov benadert ze eerder filosofisch, maar dan afgestreken. Subtiele humor en een kwinkslag, maar ook ruimte om als lezer een eigen idee te vormen is het geen streng filosofisch boek. Meer samenvatting heeft dit prachtig boek niet nodig.

Wat het boek nog interessanter maakt is de achtergrond ervan. Gajto is op 16 jarige leeftijd vrijwillig in het leger getreden ten tijde dat Charkov -waar hij en zijn moeder woonden- bezet werden door de Witten.  In 1923 is Gazdanov gevlucht naar Parijs waar er op dat moment ongeveer 50000 gevluchte Russen woonden. Op zeer jonge leeftijd is zijn leven een chaos geworden en ook een van plantrekkerij om te kunnen overleven. ‘Het fantoom van Alexander Wolf’ is geen directe weergave van Gazdanovs ervaringen, maar is wel als basis gebruikt.

Het is ook opmerkelijk dat het uiteindelijke verhaal de vierde versie is. Gajto heeft drie maal het einde gewijzigd. In 1944 kwam de eerste versie uit, de definitieve versie dateert van 1947.

‘Het fantoom van Alexander Wolf’ is ook verfilmd.

Een punt van kritiek is de vertaling achteraan het boek. Regelmatig worden er Franse uitdrukkingen gebruikt die achteraan in het boek vertaald zijn. Een meerwaarde, ware het niet dat de vertalingen plots stoppen. De Franse uitdrukkingen op pag. 163 en 167 staan niet meer vertaald. Dat is een spijtige zaak.

Voor wie van de Russische vertelkunst houdt of wie  filosofisch is aangelegd, is dit een aanrader.

Je kan me ook volgen op https://www.hebban.nl/!/madymaerien

Mady Maeriën

18/3/2024